DEDAŞ
Mehmet Beşir Ayanoğlu
Köşe Yazarı
Mehmet Beşir Ayanoğlu
 

MARDİNLİ FIRINCILAR [ II ]

Fırıncılık mesleği emek ve alınteri mesleğidir. Mardinli fırıncıların diğer bir özelliği de sıcak yaz ayına denk gelen Ramazan ayında oruçlarını açmadan yaklaşık 300 C (dereceye) kadar gelen fırınlarının önünde oruç tutmaya devam etmeleriydi. Mardinli fırıncılar, bunun Allah’ın bir hediyesi, lütfu olarak gördüklerini ve ateşin önünde oruç tutmanın iman gücüyle olduğunu söylerlerdi. “Ateşin önünde oruç tutmak iman gücüyledir.” Fırıncı esnafın yaptığı en temel işler; ekmek, börek vb. için hamuru yoğurur, maya ve hamurdan dolayı meydana gelen fazla gazları çıkarmak için hamuru elleriyle yoğurur ve şekillendirir, hamurun kıvamını gözler ve elleri ile kontrol eder, hamuru bıçakla veya makine ile istenilen boylarda keser, Şekillendirilmiş hamuru tepsilere veya tablalara koyar, hamuru belirli bir kabarma haddine ulaşıncaya kadar beklettikten sonra uzun saplı ağaç kürekler kullanarak fırına sürer, Termostat veya rutubet tesisatını ayarlamak suretiyle fırının sıcaklığını kontrol eder. Fırında kalma süresine dikkat ederek veya fırındaki maddenin görünüşüne bakarak pişme kıvamını gözler, pişme süresi sonunda fırının kapağını açarak fırın küreği ile pişen maddeleri (ekmek vb.) çıkartır. Pişme durumunu eliyle kontrol eder, gerektiğinde fırının bakım ve temizliğini yapar.                  Fırıncının kullandığı araç gereçler; -Un, su, tuz, şeker, yumurta, yağ, maya, susam, hamur, pekmez, tahin, içli pide malzemeleri, -Uzun saplı ağaç kürek, odun, -Terazi termometre, -Hamur teknesi, -Hamur yoğurma kazanı, hamur tahtası, -Hamur tezgahı, -Hamur kesme aleti (keski), -Sarmaşık ocak. Mardin’de Mahalle Fırınları ve Fırıncılar; -Fırın Beyt Dabbe Hasan Ammar Karşısı; -Rahmetli İsmail Bilgiçoğlu (Melle Refik) ve çocukları -Talip Bilgiçoğlu ve kardeşleri tarafından uzun yıllar işletildi. Bülent Öncül tarafından işletmesi halen devam eden tarihi bir mekandır. -Fırın Beyt Hacı Nayif (eski ismiyle Beyt kosalli) evidir, -Ammo Mustafa Fırını -Fırıncı Ammo Reşat lahmacunu fırını, -Rahmetli Mustafa Alaboğa -Tıbo il Fırıncı – Fırıncı Hüsnü Fındıkçı (Bab-ı Sur’da sahada) -Fırıncı Beşir (Beytil Híźmíl) -Fırıncı Besim Akalpoğlu -Rahmetli fırıncı Hacı Zeki Yücesoy’un kardeşleri Mehmet ve Abdurrahman Yücesoy (Beythacıkasımefendi) -Abdülkerim Başak (Başak ekmek Fırını sahibi) -Hoca İsmail il Tannorrci -Melle İsmail il Fırıncı İsimleri ile tanınan Mardin in ilk tandır ekmeği ustası,1960 yıllarda üç yolda tandır ekmeği ile ün salmış ekmeğin kokusu hala bilenlerin unutmadığı,anlatıldığı zamanıydı. Bunun yanı sıra Kur’an ı Kerim eğitimcisiydi, yasaklı dönemlerde öğrencilerini ekmek tezgahının altına saklayarak eğitimini veriyordu o yıllarda yüzlerce kişiyi okuttu. Kur’an hafızı, mevlithan ve ölü yıkama gibi mardin halkının amme hizmetini karşılıyordu. -Hacı İsmail Çuha (İsmail Bézé) -Rahmetli Davut Çuha -Hacı Enver Çuha -Abdüllatif Çuha -Abdulkerim Çuha -Hasan Çuha -Abdulkadir Çuha -Mehmet Çuha,(Hasan ve Abdulkerim Çuha Müzisyenliğe devam etmektedir.) -Hacı İsmail Çuha nın yeğenleri İkinci tandır Sokul Bakar ‘da -Zeki Elibol el-tannorrci ve çocukları -Cemal Elibol -Kemal Elibol -Suphi Elibol – Kasım (Bézé) (Beyt Kasımo) -Beşir Argan ve oğulları -Garip Argan -Vahit Argan Derbesiyyé (Şenyurt)’ta fırın işlettiler. -Mardinde ilk kadın fırıncı rahmetli Fikriye Bilgiç aynı zamanda ilk simit imalatçısı. -Hacı Zeki Âliké (Çakmak), -Fırın Dreco, -Fırın il Suri, -Fırın Hac Kasım efendi, -Fırın Bereket, -Fırın Kadri , -Orhan Çamika, -Hasan Çekko, -Aziz Çirto, -Halil Soro, -İbrahim ve Şeymus Piré -Fırın Necmi , -Besim Sara, -Beşir Âvár -Faruk Pampé (Saray fırını) -Hammet Dâ’zerké, -Fırın Bab-ı Sur (Fırın Sülo/Çokal) -Süleyman Çokal (Sülo Beyt Abe/Sülo il fırıncı) çocukları; -Aslan Çokal, Doğan Çokal, Erdal Çokal -Meydan başında Fırın; Şeymus ve Imhammet Beyt Gabbo, -Abdulkerim İpeklisümer (Kayacan sitesi) -Adil Yenişehir ekmek fırını -Şeymus Yarımporsyon (Yeni yol) -İbrahim Bilgiçoğlu (Fırın Brorahme) mahalle fırını işletirken vefatından sonra hanımı Halé Fikro (Mualmme) uzun yıllar işletmeyi devam eder çocuklarına hem annelik hem babalık yapar. -Renk sinemasının sokağında Hüseyin ve Besim Yıldızoğlu (Beyt Nijme) -Ammo Yunus Aysal -Faraç Hammedoo (Ulucami üstü) -Mustafa Yavuzoğlu (Mekkiye) -Naif Yavuzoğlu (Mekkiye) -A.Rahman Yavuzoğlu (Mekkiye) -Mustafa il fırıncı (Arasa yanı Beytil ravza) -Şeyho Devo Sülo Emir hamamı karşısı -Şeyhmus ve Mehmet Beyt Gebbo Meydanbaşı -A.Kadir Başak -Fırın Beyt Kadde (Cumhuriyet ilkokul altı Áyn Mélhee yanı) -Şahin Unat (Bab-ı sur da) -Cumhuriyet meydanından sokul bakara inen merdivenin sağ tarafında (1960/1965 yılları) Fırıncı Ammo Hüseyin, -Eski Hükümet Konağı yakınındaki Sittin Radviyye Medresesi yanında Fırıncı Nohe’nin fırını; -Fırıncı Nohe ile Beşir Nohe -Reşo Fırıncı -Fırıncı Kemal Sokil ikbirde -Fırıncı Cemil -Fırıncı Suphi Yüksel 1. Cadde -İbrahim Fırıncı (Beyt Başşo) Atatürk ilkokulu karşısı -Fırıncı Davut (Hasan Ammar Çarşısında) -Mehmet Emin Sasa -Hasip Sasa -Mehmet Ali Sasa -Zeyni Sasa (Ulucami nin yanında uzun yıllar fırın işletmeciliği yaptıktan sonra ilk Ekmek fabrikasını “Mardin Ekmek Fabrikası” Kasım Tuğmaner Camisinin yanında kurdular.) – Âmmo Xıno nun Lahmacun Fırını (Ulucami yanı) -Sok al bakar ve ulu cami etrafındaki fırınlar işletmecinin isimleriyle anılmaktadır; -Fırın (Mustafa+İbrahim Başak) -Fırın Kadri -Fırın Hammet Sait (Arasa’nın yanında) -Fırın Kemal (Öncül) Ulu camii hamamı altı çocukları; Veysi Öncül, Bülent Öncül ve Levent Öncül babalarının mesleğini devam ettirmektedir. -Cemil Xançero ve Abdulkadir Dağar Nusaybin de mesleği uzun yıllar icra etti. Fırıncılık kervanına katılan Beytil Paşavat -Hacı Derviş, (1987 yılında Paşavat Ekmek Fabrikasını Hasan Ayyar çarşısında kurar büyük bir başarı ile günümüze kadar İkliçe, bakısma,kurabiye ve Mardin e özgü tadları Bizlere sunmaya devam etmektedir.) -Derviş Paşavat -Serdar Paşavat -Hamit Paşavat Pide ve Lahmuacun salonları. -Yasemin pide lahmacunu Fırıncı Cemal işletmesiyle devam etmektedir. -Aziz Sincar, -Nezir Sincar -Rahmetli Ata Sincar -Ali Sincar, -Beşir Sincar -Eyüp Sincar -Ramazan Sincar -Sadi Sincar -Sait Sincar -Hacı Mahmut Sincar -Besim Sara -Murat Sara (Fırıncılar Odası Başkanı) -İzzettin Öncül, -Aziz Öncül, -Murat Aktaş (Kabala) -Hasan Ammar çarşında fırıncı Zeki Tannorci ve çocukları daha sonra fırıncı Ammo ıl hoca ve çocukları geçti bu fırına, -Kasım Akpulat (Zambor) -Hasip Akpulat (Zambor) -Imhammed Ğino, -Beşir Var, -Sadi Gūrel (Beyt Rıhò) -Babil Mişkiye’de (D.Bakir kapıda) Abde Çapsek, -Fırınlara un satan un bayii Mahmut Akpulat (İl-Zambor/Mıho Zambor) ayrıca rahmetli oğlu Aziz Akpulat (İl Zambor )’u da unutmamak gerekir. -Bab-ı Sur (Savurkapıda) un değirmeni (ráhá/buğdayı öğūten) dört fabrika vardı; -Rahmetli Sabri Unat (Beytil Paşavat/Hánùn) -Rahmetli Ammo Zeki Paşavat kalfası Ammo Faysal, -Un değirmeni Rıfat Emin ve ustası -Ammo Yahya Kılıç ( İlgirsevi ) -Yeşilli yolu ūzeri Şahtana un değirmeni (Ráhít Beyt Şahtana)                 Ayrıca un mamulū buğdayı ilk satan Bab-ıl Sur’da (Savurkapıda); -Rahmetli Mahmut Gūrel (Rıhò) -Sabri Unat -Hūseyin Gūrel (Beyt Rıhò) -İmhammet İl-Paşavat -Rahmetli Hacı Mahmut Mazito                 Vefat eden Mardinli fırıncı hemşerilerimize Allah’tan rahmet, hayatta olanlara ve halen bu mesleği icra eden kardeşlerimize, amcalarımıza da sağlık, sıhhat, afiyet ve başarılar diliyoruz.                 Bu yazının hazırlanma-sında bize desteği olan: Talip Bilgiçoğlu (Beyt Melle Refik), Hasan Çuha (Beyt Bezé) ve Fırıncılar Odası Başkanı Murat Sara kardeşilerime teşekkür ediyorum.  
Ekleme Tarihi: 07 Haziran 2022 - Salı

MARDİNLİ FIRINCILAR [ II ]

Fırıncılık mesleği emek ve alınteri mesleğidir.

Mardinli fırıncıların diğer bir özelliği de sıcak yaz ayına denk gelen Ramazan ayında oruçlarını açmadan yaklaşık 300 C (dereceye) kadar gelen fırınlarının önünde oruç tutmaya devam etmeleriydi.

Mardinli fırıncılar, bunun Allah’ın bir hediyesi, lütfu olarak gördüklerini ve ateşin önünde oruç tutmanın iman gücüyle olduğunu söylerlerdi.

“Ateşin önünde oruç tutmak iman gücüyledir.”

Fırıncı esnafın yaptığı en temel işler; ekmek, börek vb. için hamuru yoğurur, maya ve hamurdan dolayı meydana gelen fazla gazları çıkarmak için hamuru elleriyle yoğurur ve şekillendirir, hamurun kıvamını gözler ve elleri ile kontrol eder, hamuru bıçakla veya makine ile istenilen boylarda keser, Şekillendirilmiş hamuru tepsilere veya tablalara koyar, hamuru belirli bir kabarma haddine ulaşıncaya kadar beklettikten sonra uzun saplı ağaç kürekler kullanarak fırına sürer, Termostat veya rutubet tesisatını ayarlamak suretiyle fırının sıcaklığını kontrol eder. Fırında kalma süresine dikkat ederek veya fırındaki maddenin görünüşüne bakarak pişme kıvamını gözler, pişme süresi sonunda fırının kapağını açarak fırın küreği ile pişen maddeleri (ekmek vb.) çıkartır. Pişme durumunu eliyle kontrol eder, gerektiğinde fırının bakım ve temizliğini yapar.

                 Fırıncının kullandığı araç gereçler; -Un, su, tuz, şeker, yumurta, yağ, maya, susam, hamur, pekmez, tahin, içli pide malzemeleri,

-Uzun saplı ağaç kürek, odun,

-Terazi termometre,

-Hamur teknesi,

-Hamur yoğurma kazanı, hamur tahtası,

-Hamur tezgahı,

-Hamur kesme aleti (keski),

-Sarmaşık ocak.

Mardin’de Mahalle Fırınları ve Fırıncılar;

-Fırın Beyt Dabbe Hasan Ammar Karşısı;

-Rahmetli İsmail Bilgiçoğlu

(Melle Refik) ve çocukları

-Talip Bilgiçoğlu ve kardeşleri tarafından uzun yıllar işletildi. Bülent Öncül tarafından işletmesi halen devam eden tarihi bir mekandır.

-Fırın Beyt Hacı Nayif (eski ismiyle Beyt kosalli) evidir,

-Ammo Mustafa Fırını

-Fırıncı Ammo Reşat lahmacunu fırını,

-Rahmetli Mustafa Alaboğa

-Tıbo il Fırıncı

– Fırıncı Hüsnü Fındıkçı (Bab-ı Sur’da sahada)

-Fırıncı Beşir (Beytil Híźmíl)

-Fırıncı Besim Akalpoğlu

-Rahmetli fırıncı Hacı Zeki Yücesoy’un kardeşleri Mehmet ve Abdurrahman Yücesoy (Beythacıkasımefendi)

-Abdülkerim Başak (Başak ekmek Fırını sahibi)

-Hoca İsmail il Tannorrci

-Melle İsmail il Fırıncı

İsimleri ile tanınan Mardin in ilk

tandır ekmeği ustası,1960 yıllarda

üç yolda tandır ekmeği ile ün salmış ekmeğin kokusu hala bilenlerin unutmadığı,anlatıldığı zamanıydı. Bunun yanı sıra Kur’an ı Kerim eğitimcisiydi, yasaklı dönemlerde öğrencilerini ekmek tezgahının altına saklayarak eğitimini veriyordu o yıllarda yüzlerce kişiyi okuttu. Kur’an hafızı, mevlithan ve ölü yıkama gibi mardin halkının amme hizmetini karşılıyordu.

-Hacı İsmail Çuha (İsmail Bézé)

-Rahmetli Davut Çuha

-Hacı Enver Çuha

-Abdüllatif Çuha

-Abdulkerim Çuha

-Hasan Çuha

-Abdulkadir Çuha

-Mehmet Çuha,(Hasan ve Abdulkerim Çuha Müzisyenliğe devam etmektedir.)

-Hacı İsmail Çuha nın yeğenleri

İkinci tandır Sokul Bakar ‘da

-Zeki Elibol el-tannorrci ve çocukları

-Cemal Elibol

-Kemal Elibol

-Suphi Elibol

– Kasım (Bézé) (Beyt Kasımo)

-Beşir Argan ve oğulları

-Garip Argan

-Vahit Argan Derbesiyyé (Şenyurt)’ta fırın işlettiler.

-Mardinde ilk kadın fırıncı rahmetli Fikriye Bilgiç aynı zamanda ilk simit imalatçısı.

-Hacı Zeki Âliké (Çakmak),

-Fırın Dreco,

-Fırın il Suri,

-Fırın Hac Kasım efendi,

-Fırın Bereket,

-Fırın Kadri ,

-Orhan Çamika,

-Hasan Çekko,

-Aziz Çirto,

-Halil Soro,

-İbrahim ve Şeymus Piré

-Fırın Necmi ,

-Besim Sara,

-Beşir Âvár

-Faruk Pampé (Saray fırını)

-Hammet Dâ’zerké,

-Fırın Bab-ı Sur (Fırın Sülo/Çokal)

-Süleyman Çokal (Sülo Beyt Abe/Sülo il fırıncı) çocukları;

-Aslan Çokal, Doğan Çokal, Erdal Çokal

-Meydan başında Fırın;

Şeymus ve Imhammet Beyt Gabbo,

-Abdulkerim İpeklisümer (Kayacan sitesi)

-Adil Yenişehir ekmek fırını

-Şeymus Yarımporsyon (Yeni yol)

-İbrahim Bilgiçoğlu (Fırın Brorahme) mahalle fırını işletirken vefatından sonra hanımı Halé Fikro (Mualmme) uzun yıllar işletmeyi devam eder çocuklarına hem annelik hem babalık yapar.

-Renk sinemasının sokağında

Hüseyin ve Besim Yıldızoğlu (Beyt Nijme)

-Ammo Yunus Aysal

-Faraç Hammedoo (Ulucami üstü)

-Mustafa Yavuzoğlu (Mekkiye)

-Naif Yavuzoğlu (Mekkiye)

-A.Rahman Yavuzoğlu (Mekkiye)

-Mustafa il fırıncı (Arasa yanı Beytil ravza)

-Şeyho Devo Sülo Emir hamamı karşısı

-Şeyhmus ve Mehmet Beyt Gebbo Meydanbaşı

-A.Kadir Başak

-Fırın Beyt Kadde (Cumhuriyet ilkokul altı Áyn Mélhee yanı)

-Şahin Unat (Bab-ı sur da)

-Cumhuriyet meydanından sokul bakara inen merdivenin sağ tarafında (1960/1965 yılları) Fırıncı Ammo Hüseyin,

-Eski Hükümet Konağı yakınındaki Sittin Radviyye Medresesi yanında Fırıncı Nohe’nin fırını;

-Fırıncı Nohe ile Beşir Nohe

-Reşo Fırıncı

-Fırıncı Kemal Sokil ikbirde

-Fırıncı Cemil

-Fırıncı Suphi Yüksel 1. Cadde

-İbrahim Fırıncı (Beyt Başşo)

Atatürk ilkokulu karşısı

-Fırıncı Davut (Hasan Ammar Çarşısında)

-Mehmet Emin Sasa

-Hasip Sasa

-Mehmet Ali Sasa

-Zeyni Sasa (Ulucami nin yanında uzun yıllar fırın işletmeciliği yaptıktan sonra ilk Ekmek fabrikasını “Mardin Ekmek Fabrikası” Kasım Tuğmaner Camisinin yanında kurdular.)

– Âmmo Xıno nun Lahmacun Fırını (Ulucami yanı)

-Sok al bakar ve ulu cami etrafındaki fırınlar işletmecinin isimleriyle anılmaktadır;

-Fırın (Mustafa+İbrahim Başak)

-Fırın Kadri

-Fırın Hammet Sait (Arasa’nın yanında)

-Fırın Kemal (Öncül) Ulu camii hamamı altı çocukları;

Veysi Öncül, Bülent Öncül ve Levent Öncül babalarının mesleğini devam ettirmektedir.

-Cemil Xançero ve Abdulkadir Dağar Nusaybin de mesleği uzun yıllar icra etti.

Fırıncılık kervanına katılan Beytil Paşavat

-Hacı Derviş,

(1987 yılında Paşavat Ekmek Fabrikasını Hasan Ayyar

çarşısında kurar büyük bir başarı ile günümüze kadar İkliçe, bakısma,kurabiye ve Mardin e özgü tadları Bizlere sunmaya devam etmektedir.)

-Derviş Paşavat

-Serdar Paşavat

-Hamit Paşavat Pide ve Lahmuacun salonları.

-Yasemin pide lahmacunu Fırıncı Cemal işletmesiyle devam etmektedir.

-Aziz Sincar,

-Nezir Sincar

-Rahmetli Ata Sincar

-Ali Sincar,

-Beşir Sincar

-Eyüp Sincar

-Ramazan Sincar

-Sadi Sincar

-Sait Sincar

-Hacı Mahmut Sincar

-Besim Sara

-Murat Sara (Fırıncılar Odası Başkanı)

-İzzettin Öncül,

-Aziz Öncül,

-Murat Aktaş (Kabala)

-Hasan Ammar çarşında fırıncı Zeki Tannorci ve çocukları daha sonra fırıncı Ammo ıl hoca ve çocukları geçti bu fırına,

-Kasım Akpulat (Zambor)

-Hasip Akpulat (Zambor)

-Imhammed Ğino,

-Beşir Var,

-Sadi Gūrel (Beyt Rıhò)

-Babil Mişkiye’de (D.Bakir kapıda) Abde Çapsek,

-Fırınlara un satan un bayii Mahmut Akpulat (İl-Zambor/Mıho Zambor) ayrıca rahmetli oğlu Aziz Akpulat (İl Zambor )’u da unutmamak gerekir.

-Bab-ı Sur (Savurkapıda) un değirmeni (ráhá/buğdayı öğūten) dört fabrika vardı;

-Rahmetli Sabri Unat (Beytil Paşavat/Hánùn)

-Rahmetli Ammo Zeki Paşavat kalfası Ammo Faysal,

-Un değirmeni Rıfat Emin ve ustası

-Ammo Yahya Kılıç ( İlgirsevi )

-Yeşilli yolu ūzeri Şahtana un değirmeni (Ráhít Beyt Şahtana)

                Ayrıca un mamulū buğdayı ilk satan Bab-ıl Sur’da (Savurkapıda);

-Rahmetli Mahmut Gūrel (Rıhò)

-Sabri Unat

-Hūseyin Gūrel (Beyt Rıhò)

-İmhammet İl-Paşavat

-Rahmetli Hacı Mahmut Mazito

                Vefat eden Mardinli fırıncı hemşerilerimize Allah’tan rahmet, hayatta olanlara ve halen bu mesleği icra eden kardeşlerimize, amcalarımıza da sağlık, sıhhat,

afiyet ve başarılar diliyoruz.

                Bu yazının hazırlanma-sında bize desteği olan: Talip Bilgiçoğlu (Beyt Melle Refik),

Hasan Çuha (Beyt Bezé) ve Fırıncılar Odası Başkanı Murat Sara kardeşilerime teşekkür ediyorum.

 

Yazıya ifade bırak !
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.