Küre'den Getirilen 'Pirint' Mazıdağ'da Hayat Buluyor

Bakır ile birlikte çıkarılan yan ürün “pirit”, ekonomik değeri sınırlı bir üründür. Genelde içindeki zengin kükürtten dolayı gübre üretiminde kullanılan sülfürik asitin elde edilmesinde değerlendiriliyor.

Küre’deki “pirit”, kobalt, bakır ve çinko gibi değerli metaller de içeriyor. Cengiz Holding, Küre’den “pirit”i Mazıdağı’na taşıyarak gübrenin yanında içindeki metalleri de geri kazanabilecek tesisleri kurarak, Şimdiki hesaplara göre ortaya çıkacak en kıymetli ürün kobalt keşfedildi. Cengiz Holding, Mazıdağı’nda yatırım için 2015 yılında düğmeye bastı, 2016’da inşaata başladı. Ekim 2018’de Mehmet Cengiz ve Cengiz Holding Genel Koordinatörü Ömer Mafa’nın koordinatörlüğünde 1.2 milyar dolarlık yatırımla 5 ana fabrika, 17 yardımcı tesisten oluşan komplekse dönüştü. 17 tesisten 15’i devreye alındı. DAP diye bilinen amonyum fosfat gübresi üretimi başladı. Cengiz Holding Genel Koordinatörü Ömer Mafa, Kobaltın kilo başına değeri 70 dolara denk geldiğini, DAP gübresi de 45 cent düzeyinde olduğu söyledi. Koordinatör Ömer Mafa kobaltın kullanım alanlarını şöyle sıralıyor: "Kobalt, akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayar ve elektrikli araçlar gibi birçok teknolojik ürünün yanı sıra ayrıca otomobil hava yastığı, enerji türbin kanatlarında, diş protezlerinde ve özel çeliklerde kullanılıyor." dedi. Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, ise Mazıdağı’ndaki tesislerde 10’a yakın ürün üretildiğini belirterek, Dünyada yılda 150 bin ton kobalt üretildiğini söyledi. Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, "Yüzde 65’i Kongo’da gerçekleşiyor. Bizim kobalt üretimimiz 2 bin 500 tonu buluyor. Türkiye’nin kobalt üreten ilk tesisi burası. Dünya pazarının yüzde 2’sine denk geliyor. Kilosu 30 dolar dolayında. Kobalttan toplam gelirimiz yaklaşık 40 milyon dolara dolayındadır. Burada yılda 500 bin tonluk DAP gübresi üretim kapasitemiz var. Fosfatlı kompoze (NPK) gübre de üretiyoruz. 300 bin tonu DAP, 200 bin tonu NPK ve NP’den oluşuyor. NP gübrede kilo başına gelir 40-45 cent, DAP’ta 60 cent civarındadır." dedi. “Pirit”ten “cımbızla çeker gibi bakır ayıkladıjlarını belirten Kayışoğlu, “Pirit”in içindeki her elementi en verimli şekilde kazanmak için çalışıyoruz. Bir anlamda piritin içindeki elementleri cımbızla çeker gibi ayıklıyoruz. Piritin içindeki nikeli kazanmak için ek yatırım yaptık. Yılda 20 ton nikel elde ediyoruz. Bir yılda yatırımı çıkarma şansı yakaladık. Burada yılda 2 bin ton katot bakır üretiyoruz. Bakırın kilo başına geliri 8.5-9 dolar düzeyini bulunuyor. Bu da çinko karbonat. Yılda 1500 ton üretiyoruz. Kozmetik üretiminde, kremlerde kullanılıyor. Kilo başına geliri 20 dolar dolayındadır. Bu tesis, yılda 350 milyon dolarlık gübre ithalatını frenliyor. Ayrıca, kobalttan çinkoya, bakıra kadar cımbızla ayıkladığımız ürünlerle de 270 milyon dolarlık ithalatı ikame etmiş oluyoruz. Ayrıca büyük bölümü bölgeden olmak üzere 1500 kişiye istihdam sağlıyoruz. 52 MW’lık GES kuruyor ETİ Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, Kurulu kapasitesi 52 MW olacak güneş enerjisi santralı tamamlanmak üzere olduğunu belirterek, atık ısıdan ürettiğimiz elektrik de şu anda 25 MW. Yakında 30 MW’a çıkacak. Buradaki tesisin kullandığı elektrik yüzde 100 yeşil enerjiye dönüşeceğini söyledi. Fosfat kayasının içinden balık dişi ve istiridye kabuğu çıkıyor diyen Emre Kayışoğlu, maden sahasında fosfat kayası katmanlarını gösterirken, daha önce çıkarılmış parçalardan örneklere işaret ederek, "Fosfat kayalarının içinde balık dişleri ile istiridye kabuklarına rastlıyoruz. Bu kalıntılar, bölgenin milyon yıllar önce okyanus olduğuna işaret ediyor." şeklinde konuştu.